“Nooit eerder ervaarde ik zóveel weerstand”
‘Is er klassenjustitie in Nederland?’ Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico dook in die vraag. Journalist Belia Heilbron. “Nu we weten dat klassenjournalistiek bestaat, is het een gespreksonderwerp.”
Minder goede maatschappelijke positie
“Als iemand een hogere straf krijgt, alleen maar omdat hij een minder goede maatschappelijke positie heeft, noem je dat klassenjustitie. Er waren wel vermoedens dat dit in Nederland gebeurde, maar gegevens ontbraken. Een vraag waarop het antwoord ja of nee is, is normaal gesproken niet echt een spannende onderzoeksvraag. Je zoekt liever naar het hoe of waarom. Maar in dit geval, kozen we er bewust voor.”
“We onderzochten, onder andere, bijna 1,3 miljoen zaken: zo’n 1,2 miljoen beslissingen van het openbaar ministerie, 500.000 uitspraken van de rechter en meer dan 200.000 opgelegde gevangenisstraffen, tussen 2013 en 2022. Een enorme klus, die we echt alleen konden uitvoeren door steun van fondsen als Adessium.”
Zorgwekkende resultaten
“Wat bleek? Laagopgeleide verdachten met een migratieachtergrond belanden voor hetzelfde vergrijp gemiddeld drie keer vaker in de cel dan hoogopgeleiden zonder migratieachtergrond. Nog zorgwekkender dan onze conclusies, vond ik de geslotenheid van de rechtspraak. Nooit eerder ervaarde ik als journalist zoveel weerstand.”
“Pas na onze publicatie kwam het debat los. Tegen mijn verwachting in, gingen advocaten, rechters en aanklagers tijdens onze bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger wél open met elkaar in gesprek. ‘Dit roep ik al jaren’, zei een rechter.”
Groot bereik
“Voor dit onderzoek werkten we samen met De Groene Amsterdammer en met NOS op 3. NOS op 3 is ontzettend groot op sociale media en hun uitgebreide uitlegvideo over het onderwerp bereikte hopelijk een deel van de mensen die slachtoffer kan worden van klassenjustitie.”
“Heel eerlijk: ik had niet gedacht dat het onderzoek zóveel teweeg zou brengen. Nog steeds nodigen beroepsverenigingen van rechters ons uit om het onderzoek te presenteren. Nu we weten dat klassenjustitie bestaat, is het eindelijk een gespreksonderwerp.”