Als een stofzuiger foto’s opzuigen, in alle hoeken van het internet. En die informatie vervolgens verkopen via een database. Dat mag niet, maar het gebeurt wel. Dankzij Bits of Freedom wordt er actie ondernomen. Beleidsadviseur Lotte Houwing: “Het biedt hoop voor betere bescherming.”

Internetvrijheid

“Als Bits of Freedom komen we op voor internetvrijheid. Want ook online moeten bedrijven zich aan de regels houden en de rechten van gebruikers waarborgen. Toch weten zij de wet regelmatig te omzeilen.”

“Zo trokken we aan de bel over een bekend AI-bedrijf. Dit bedrijf zuigt als een stofzuiger alle foto’s op van het internet en slaat ze op in een database. Hun verdienmodel? Opsporingsdiensten laten betalen voor toegang tot de informatie in de database. Met een druk op de knop zien gebruikers dan alle foto’s van degene die ze zoeken. Je kunt op basis van een foto iemands identiteit herleiden, anonimiteit in de publieke ruimte zal daarmee verdwijnen.”

Niets op je kerfstok

“’Ach, ik heb toch niets te verbergen’, hoor ik mensen weleens zeggen. Maar ook als je niets op je kerfstok hebt, is het belangrijk om controle te hebben over je eigen gegevens. Tijdens een gesprek met je huisarts deel je ook andere informatie dan tijdens een sollicitatie. Sommige stukjes informatie over jezelf wil je gescheiden houden.”

“Er zit ook foutmarge in de technologie. Zo lopen mensen van kleur, en met name vrouwen van kleur, het risico verkeerd geïdentificeerd te worden. Sommige AI-bedrijven trekken zich niets aan van die gevoeligheden of privacyregels.”

Onbetaalde boetes

“In 2024 ontdekten we dat het eerdergenoemde AI-bedrijf de database actief aanbood op de Nederlandse markt én dat er in Nederland gebruik van werd gemaakt. We hadden al bewijs dat er Nederlandse burgers in de database stonden – toen we een inzageverzoek deden zag ik namelijk mijn eigen foto’s. Op basis van dit onderzoek, informeerden we de Nederlandse gegevensbeschermingsautoriteit, Autoriteit Persoonsgegevens.”

“Andere Europese landen hadden het bedrijf al boetes opgelegd, maar omdat het niet in Europa gevestigd is, komt het onder die boetes uit. We gaven daarom ook advies over ándere manieren om het bedrijf aan te pakken.”

Aan het werk

“Het was mooi om te zien dat ook de Autoriteit Persoonsgegevens zich verdiepte in die mogelijkheden. Kunnen ze bijvoorbeeld Nederlandse afnemers of organisaties die samenwerken met bepaalde AI-bedrijven wel verantwoordelijk houden? Ook zette ons onderzoek Nederlandse beleidsmakers en de toezichthouderaan het werk: deze vorm van gezichtsherkenning mag niet, hoe zorgen we dat het ook echt stopt?”