Kleine plastic flesjes en blikjes (fris)drank voor de snelle dorstlessing: de bijbehorende afvalberg is een doorn in het oog van veel burgers en milieuorganisaties. Hetzelfde geldt voor andere wegwerpproducten voor eenmalig gebruik, zoals plastic rietjes en wattenstaafjes. Deze maand zijn grote stappen gezet om de vervuiling van deze producten in te dammen. Toch zetten onze partners ook kanttekeningen bij dit goede nieuws.

Europees verbod op bepaalde soorten wegwerpplastic

Geen plastic rietjes meer in je milkshake of plastic wegwerpbekers op een feestje: sinds 3 juli is het Europees verbod op bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik ingegaan. Deze zogenoemde Single-Use-Plastic (SUP) Directive is een belangrijk wapenfeit voor onze partners in Brussel. De bestaande voorraad mag nog wel worden verkocht, dus de komende tijd duiken deze plastic vervuilers nog wel op in winkels en de horeca. Na 2021 komen er maatregelen bij: zo moeten producenten gaan meebetalen aan het inzamelen van afval en het opruimen van zwerfafval.

“Verbod nodig op ander onzinplastic”

Plastic Soup Foundation juicht de richtlijn toe, maar is teleurgesteld in de Nederlandse regering die voor een ‘zuivere implementatie’ van de SUP-richtlijn heeft gekozen. “Een minimale uitvoering dus. Het gevolg zal zijn dat de plasticsoep nog jaren gevoed blijft worden met onzinplastic zoals vuurwerk met plastic en plastic confetti.” De Plastic Soup Foundation heeft op een rijtje gezet welke producten ook verboden moeten worden.
Zero Waste Europe heeft al in het beginstadium van de ontwikkeling van de SUP Directive kanttekeningen gezet bij de ambities van deze wetgeving. Joan Marc Simon, Executive Director: “Om daadwerkelijk impact op de economie en het milieu te waarborgen, moet de Commissie binnen het Actieplan voor de Circulaire Economie ook een systemische product- en afvalbenadering invoeren, en dus niet alleen een materiaalspecifieke benadering.” De organisatie wijst op het risico dat plastic wegwerpproducten straks worden vervangen door een ander materiaal met wederom een hoge impact op het milieu. Dit kan worden voorkomen als andere systemische aanpassingen worden meegenomen, zoals hergebruik van producten.

Statiegeld op kleine flesjes en blikjes

Elk jaar belanden circa 200 miljoen flesjes en blikjes in het milieu. Omgerekend zijn dat elke dag vier vuilniswagens vol flesjes en vijf vuilniswagens vol blikjes die in de natuur eindigen (bron: de Statiegeldalliantie). Statiegeld reduceert het aantal flesjes en blikjes in het milieu met 70 tot 90 procent, blijkt uit onderzoek van CE Delft. Daarom is het belangrijk nieuws dat in Nederland per 1 juli het statiegeld op plastic flesjes is ingegaan. Statiegeld op blikjes laat nog even op zich wachten: de startdatum staat op 31 december 2022.

“Meer verantwoordelijkheid voor producenten”

Merijn Tinga, alias de Plastic Soup Surfer: ‘’De invoering van statiegeld op flessen van minder dan 1 liter markeert vooral een verschuiving in ons maatschappelijk denken over de oplossing van het plasticafvalprobleem. Een verschuiving met meer verantwoordelijkheid voor de producenten van plastic.” Op de site van Plastic Soup Sufer vind je een tijdlijn: van de eerste motie om plastic flesjes in 3 jaar tijd met 90 procent te verminderen tot het moment dat staatssecretaris Van Veldhoven besloot om statiegeld op plastic flesjes te verplichten.
Stichting De Noordzee: “Elk jaar ruimen we samen met duizenden vrijwilligers de hele Nederlandse kust op. Plastic flesjes en doppen behoren tot het meest gevonden afval. De invoering van statiegeld gaat hierin hopelijk snel verandering brengen!”
Volgens Suze Govers, campagne- en projectcoördinator van Recycling Netwerk Benelux, heeft de natuur veel baat bij het statiegeld op blikjes: “Als de blikjes bij het maaien in het veevoeder belanden, leidt dit tot ziekte en soms tot de dood van vee. Er is recentelijk aangetoond dat er plastic in blikjes zit, wat na verweren van het blik vrijkomt in de natuur.”

Vertragingsmanoeuvre statiegeld blikjes

Het is de bedoeling dat consumenten blikjes vanaf 31 december 2022 inleveren bij supermarkten. De brancheorganisatie van supermarkten en de koepel van de levensmiddelenindustrie gaven echter op 6 juli aan dat ze “uitvraag gaan doen naar een landelijk dekkend innamesysteem voor blikjes buiten de supermarkt”. Organisaties, waaronder onze partners Recycling Netwerk Benelux, Plastic Soup Surfer, Plastic Soup Foundation, Natuur & Milieu en Stichting De Noordzee, vinden het opzetten van zo’n heel nieuw systeem, bovenop het huidige statiegeldsysteem, onnodig ingewikkeld, omslachtig en veel duurder dan de blikjes toevoegen aan het bestaande systeem in de supermarkt.

“Een drogreden van supermarkten”

Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk Benelux: “Wanneer de supermarkten door hun eigen ingewikkelde procedure in tijdnood komen, gaan ze dit als drogreden gebruiken om opnieuw uitstel van statiegeld op blikjes te vragen. Het gaat hier dan ook om de zoveelste vertragingsmanoeuvre zoals we al zo vaak hebben gezien in het statiegelddossier.”