“Ongedocumenteerde arbeidsmigranten werken al tientallen jaren in Nederland, maar hebben geen recht op basale zorg” – Martijn van Leerdam van de Pauluskerk in Rotterdam
Stap je de Pauluskerk binnen, dan sta je meteen in de ‘huiskamer’. Zodra om 09.00 uur de deuren opengaan, stromen de mensen hier binnen. Voor een kopje koffie, een afspraak met een straatarts of maatschappelijk werker of om even op adem te komen. Martijn van Leerdam is hier vaak te vinden om een praatje te maken met de bezoekers. Als we hem spreken is hij twee maanden werkzaam als predikant-directeur.
Hoe is het gegaan, die eerste maanden?
“Het is een spannende, dynamische werkomgeving. Ik heb te maken met zoveel verschillende mensen, zoals onze bezoekers, vrijwilligers en medewerkers. Maar ook lokale raadsleden en wethouders. Ik merk dat de Pauluskerk een instituut is; de lokale politiek en de media weten ons echt te vinden. Gelukkig maar, want het is heel belangrijk dat we misstanden aankaarten.
Het blijft toch ongelooflijk dat er in een welvarend land als Nederland mensen zijn die nergens anders terechtkunnen. Nederland profiteert van goedkope arbeiders, maar volgens de regels is nergens geld voor, niet voor onderdak voor deze mensen, niet voor basale zorg. Ik heb ongedocumenteerde arbeidsmigranten gesproken die hier tientallen jaren hebben gewerkt. Als ze hun baan kwijtraken, ziek worden of door hun baas uit hun woonruimte worden gezet, dan hebben ze een groot probleem. De manier waarop we met deze mensen omgaan is tenhemelschreiend.”

Kun je daar een voorbeeld van geven?
“Een man van 58 die hier al ruim 15 jaar komt, is onlangs in een van onze bedden overleden aan een epileptische aanval. Hij had meer dan 20 jaar fysiek werk verricht. Hij kreeg last van zijn heup, maar die zorgvraag was niet acuut genoeg. Je hebt als ongedocumenteerde namelijk pas recht op zorg als er snel een levensgevaarlijke situatie kan ontstaan. Hij had op een gegeven moment zoveel pijn dat hij niks meer kon doen. Iedereen met een versleten heup heeft pijn, maar ongedocumenteerden laten ze net even wat langer wachten. De straatartsen in de Pauluskerk hebben ervoor gestreden dat hij eindelijk een nieuwe heup kreeg. Na de operatie stond hij meteen weer op straat. Zonder revalidatie, want dat is ook geen acute zorgbehoefte. Door het gebrek aan adequate zorg verslechterde zijn situatie in rap tempo. We hebben de uitvaart hier gehouden. De kerkzaal zat vol met alle hulpverleners met wie hij de afgelopen jaren in aanraking is gekomen. Het was mooi dat we dit nog voor hem konden doen.”

Wat zijn jullie plannen voor de komende tijd?
“We nemen deel aan een proef waarbij de gemeente het gebruik van onze bedden betaalt. Helaas blijkt in de praktijk dat ambtenaren te veel criteria hanteren als ze bepalen of iemand in aanmerking komt voor een bed. Ongeveer 40 procent van onze bedden wordt daardoor niet gebruikt. We wéten dat dan mensen die niet aan deze criteria voldoen onder een brug slapen. Daarom stoppen we met deze proeffase vanaf begin volgend jaar. Niet alleen is het beter om zelf de regie over de bedden te hebben, maar het werkt ook beter als je als ‘luis in de pels’ niet afhankelijk bent van overheidsgeld.”

Steun van Adessium
Adessium steunt in het programma Sociale Initiatieven organisaties die mensen in hulpbehoevende situaties bijstaan. Organisaties die hen niet alleen directe steun en verlichting bieden, maar ook weer perspectief geven. In het werk van de Pauluskerk staat het bieden van perspectief aan mensen zonder papieren centraal. Ze kunnen mee-eten, douchen, ontvangen medische hulp en indien mogelijk begeleiding bij vrijwillige terugkeer. Binnen Rotterdam en in samenwerking met organisaties uit andere steden pleit de Pauluskerk voor een structurele verbetering van de situatie van mensen zonder papieren.