Adessium richt zich op het beschermen en herstellen van waardevolle mariene ecosystemen. De laatste jaren richten we ons daarbij in belangrijke mate op de Middellandse Zee, waar 74% van de onderzochte visbestanden lijdt onder overbevissing.

De coronacrisis hield in 2020 de wereld in zijn greep. Wereldwijd zijn er ingrijpende maatregelen getroffen om de besmettingsgraad van het virus in te dammen. Sociale afstand werd verplicht, grenzen werden gesloten en lockdown-maatregelen werden ingevoerd. Voor de visserijsector heeft dit effect gehad op afzet, beheer, controle en onderzoek van de sector. Maar naast persoonlijk leed en een economische crisis zagen we ook al snel positieve berichten over herstel van de natuur door deze bijna-stilstand.

Welke gevolgen heeft de coronacrisis voor de Middellandse Zee? En kan deze crisis een blessing in disguise zijn voor herstel van visbestanden? We hebben onze partners Oceana en Marilles Foundation gevraagd naar hun bevindingen.

Impact van corona op visserijdruk in de Middellandse Zee

Volgens de General Fisheries Commission for the Mediterranean (GFCM) nam de visvangst in de Middellandse Zee in maart en april af met meer dan 75%. De verwachting was dat vanwege de sterke vermindering van de visserijactiviteiten tijdens die allereerste fase van de pandemie de druk op visbestanden zou afnemen. Dat er langs de kusten grotere aantallen zeezoogdieren werden waargenomen dan voorheen, werd gezien als een positieve reactie op de vermindering van scheepvaart, toerisme en visserij. Toch is het nog te vroeg om vast te stellen of er werkelijk significante positieve effecten op de ecosystemen zijn voor de langere termijn.

Marilles Foundation meldt dat in de Middellandse Zee de visserijactiviteiten in het voorjaar van 2020 inderdaad aanzienlijk gedaald zijn, voornamelijk vanwege de verminderde vraag van hotels en restaurants, als gevolg van een gebrek aan toerisme. Tijdens de volledige lockdown in Spanje van half maart tot half mei waren hotels en restaurants gesloten en kwamen er geen toeristen naar het gebied. De vissersvloot heeft zich in die tijd georganiseerd om de visserij activiteiten te verminderen en de prijzen op peil te houden. Naarmate de beperkingen langzaam afnamen, steeg de vangst weer geleidelijk naar het niveau van vóór de crisis, variërend per regio en type visserij.

Zorgen over voortgang van monitoring en handhaving op zee

De COVID-maatregelen die het houden van afstand voorschrijven, kunnen leiden tot de (tijdelijke) beperking van monitoring en handhaving op zee. Een grote zorg is dat dit kan resulteren in een toename van illegale activiteiten. Bovendien worden visserijwetenschappers door de pandemie beperkt in hun mogelijkheden om op zee gegevens te verzamelen. Dit heeft mogelijk gevolgen voor de kwaliteit en kwantiteit van gegevens die beschikbaar zijn voor onderzoek.

Oceana acht het van groot belang dat de zee geen vrije zone voor illegaliteit wordt en dat ook in tijden van crisis de aandacht voor monitoring en handhaving niet verslapt. Er zijn goede digitale mogelijkheden om te volgen wat zich op het water afspeelt. Ook de OECD ziet veelbelovende mogelijkheden in analyse van remote sensing, satellietgegevens en informatie via verschillende technologieën voor tracking and tracing van schepen.

Met steun van Adessium heeft Oceana een wereldwijd volgsysteem voor vissersschepen en, meer recentelijk, transportschepen opgezet, genaamd Global Fishing Watch. De verkregen informatie laat (mogelijk) illegale activiteiten van vissersschepen op zee zien. Activiteit op zee is voor iedereen real time online op de kaart van Global Fishing Watch te volgen. In mei 2021 worden de resultaten verwacht van onderzoek dat Global Fishing Watch momenteel doet naar illegale activiteiten in de Middellandse Zee.

Kansen

Oceana is voorzichtig met het benoemen van positieve effecten van deze crisis, maar vindt wel dat corona de samenleving een gelegenheid biedt tot reflectie. We hebben gezien hoe belangrijk de natuur voor ons is in tijden van crisis en hoe onze acties soms een schadelijke invloed hebben op de natuur. Dat verhoogde bewustzijn is een goede voedingsbodem voor verandering van actie en gedrag in de richting van bescherming en herstel van de natuur.

Deze crisis biedt ook een kans om door onderzoek meer kennis te vergaren over het effect van verminderde visserijdruk op het herstel van visbestanden en om daardoor betere keuzes te maken voor de toekomst. Voor onderzoek is goede datamonitoring vereist, deels kan dat met bestaande instrumenten. Het is daarnaast ook van belang om nieuwe mogelijkheden te verkennen om gegevens en informatie uit te wisselen over de gevolgen van de crisis.

Marilles Foundation zag de vraag van lokale mensen naar lokale producten toenemen, omdat ze bereid waren lokale vissers te steunen. Daardoor kon de vissersvloot het relatief goed redden, althans in de Balearen en Catalonië, waar de visserijsector slechts kleine economische verliezen leed vergeleken met 2019. Uit de gegevens blijkt dat sommige vloten zich goed aanpasten. Zij verminderden hun visserijactiviteiten, verbeterden de economische resultaten en slaagden erin de winsten vergelijkbaar te houden met 2019, ondanks het feit dat er minder dagen gevist werd. Marilles ziet dit als bewijs dat “je minder kunt vissen en meer kunt verdienen, of in ieder geval hetzelfde” en dat de vissersvloot van de Middellandse Zee de vermindering van visserijactiviteiten kan opvangen zonder grote economische gevolgen voor de vloot.

Het is hoog tijd om het tij te keren en om van overbevissing te gaan naar duurzame visserij en behoud van de mariene omgeving. Daarvoor is collectieve actie en het combineren van diverse expertise vereist. Onder de naam Med Sea Alliance werkt een groep van ongeveer 25 vertegenwoordigers van diverse ngo’s samen om overbevissing en destructieve en illegale visserijpraktijken in de Middellandse Zee te beëindigen. Adessium ondersteunt deze alliantie bij de ontwikkeling van een gezamenlijke visie en plan van aanpak.

Tot slot…

Al met al heeft deze coronacrisis zijn invloed op mariene ecosystemen en visserij in de Middellandse Zee en zullen er stappen gezet moeten worden “to build back better”. Dit is het moment om te leren van de invloed van deze crisis. Het is ook een uitgelezen kans om maatregelen te nemen tegen overbevissing, destructieve en illegale visserij en te werken aan herstel en wederopbouw van de sector.