Annya Crane dook voor haar Masteronderzoek vier maanden in het dagelijkse leven van de lokale, kleinschalige vissers op Menorca, in samenwerking met onze partner Marilles Foundation. Niet alleen groeide haar respect voor deze harde werkers, maar ze ontdekte ook waarom de teloorgang van familiebedrijven een zware dobber is voor de duurzame visserij. Ze vertelt erover aan de hand van prikkelende quotes uit haar gesprekken met vissers.

“Bestaat er ergens op de wereld een eiland zonder vissers?”

Annya: “Dit citaat kwam langs tijdens gesprekken met traditionele en kleinschalige vissers over de toekomst van de visserij. We hadden het over het vermogen van de zee om te herstellen, onder bepaalde voorwaarden. De meeste kleinschalige vissers zijn van mening dat het voor duurzame visserij belangrijk is dat we toezicht houden op de manier waarop gevist wordt, maar daarnaast moeten we ook de vangsten en de visgronden variëren.
Ze kunnen zich geen toekomst op Menorca voorstellen zonder professionele vissers, maar tegelijkertijd is die toekomst in nevelen gehuld. Het is namelijk maar de vraag hoeveel vissersfamilies overblijven.
Vissers zijn enorm harde werkers, dat is me wel bijgebleven van mijn onderzoek. Ze geven niet op, ondanks dat ze regelmatig dagen hebben met slechte vangsten en weinig verdiensten. Visser zijn is een levenswijze. Je moet continu werken en lange dagen maken. Ook heb je te maken met ongebruikelijke werktijden en de onzekerheid van een kwetsbare en oncontroleerbare omgeving. Toch zullen de meeste vissers hun werk omschrijven als de ‘beste baan ter wereld’.”

“De zee geeft en ze neemt. Als ze boos wordt, kan het je ondergang betekenen. Als je haar respecteert, van haar houdt en eervol leeft, dan ontzegt de zee je nooit iets. Daar dank ik de zee voor. Moet ik hard werken? Natuurlijk! Maar als je op zee gaat met de gedachte dat je altijd een beetje meer wilt krijgen… zal het waarschijnlijk niet goed voor je aflopen. Als ik kalm, verantwoordelijk en te goeder trouw handel, geeft de zee altijd wat mijn gezin nodig heeft. Ik hou van haar omdat ik de zee heb geleefd, iedere dag, generaties lang. De zee vernietigt je als ze wil of ze gebiedt je juist te blijven.”
Pere (55)

Annya: “Vissers bouwen door de jaren heen een grondige kennis op van de zee. Met effectief gebruik van je vistuig of weten hoe je een schip bestuurt, ben je er namelijk nog lang niet. Als visser moet je de zee kunnen observeren, inzicht hebben in de stromingen en weten waar je kunt vissen. Bovendien passen vissers het vistuig aan op basis van het gedrag van vissen. Vissers op Menorca passen hun uitrusting ook aan per seizoen, waardoor bepaalde soorten zich weer kunnen herstellen. Op deze manier kunnen ze ook bijdragen aan duurzame visserij. Deze specifieke kennis wordt van generatie op generatie gedeeld binnen vissersfamilies en dreigt te verdwijnen omdat steeds minder familieleden van vissers de bedrijven overnemen. Vissers hebben een uniek vermogen om veranderingen in de zee waar te nemen en als ‘hoeders van de zee’ op te treden. Daarom is het zo belangrijk om deze kennis te waarborgen en ervoor te zorgen dat toekomstige vissers ook deze respectvolle relatie ontwikkelen met de wateren waarin ze werken.”

“Het is de maatschappij die de prijs bepaalt”
Een 28-jarige visserszoon

Annya: “De visserijsector is de afgelopen dertig jaar aangemoedigd te moderniseren met subsidies die voornamelijk van de EU kwamen. Schepen werden groter, sneller en efficiënter. Vissers zijn nu de dupe van deze onhoudbare politieke maatregelen. Duurzaam vissen betekent echter niet alleen het veranderen van visserijpraktijken of vistuig. Consumenten spelen ook een belangrijke rol. Het wordt steeds duidelijker dat we ons eigen consumptiegedrag moeten heroverwegen. Vooral in de Middellandse Zee, waar naast elke geviste kilo, enkele kilo’s vis worden geïmporteerd. We moeten ons meer bewust zijn van waar de vis die we consumeren vandaan komt en hoe deze is gevangen. Het variëren van de soorten die we consumeren, kan ook bijdragen aan de duurzaamheid. Zoals verschillende vissers me vertelden: “We kunnen niet allemaal het hele jaar door dezelfde vijf soorten eten. Veel soorten beschouwen we nu als ongewenste bijvangst, terwijl we die ook kunnen consumeren.”

“Na al die jaren ben ik tot de realisatie gekomen dat dit een erg egoïstische sector is, of dat is het in ieder geval geworden. Als je lid wordt van het bestuur van de cofradía (het vissersgilde, dat fungeert als schakel tussen de vissers met de overheid, red.), kom je erachter dat de leden onbenaderbaar zijn en niet graag samenwerken. Menselijke relaties bestaan niet meer in de visserij. Als je vroeger een boot uit het water haalde, moest je dat met de hand doen. Dan belde je iedereen in de stad om je een handje te helpen, en dan kwamen er overal mensen vandaan. Natuurlijk waren er toen ook ruzies; het is een sector waarin we altijd geheimen voor elkaar hadden. Maar we waren meer een gemeenschap. Nu is het rampzalig, om maar duidelijk te stellen!”
Alfons (67)

Annya: “Het gebrek aan sociale cohesie onder vissers op Menorca belemmert de ontwikkeling van gezamenlijke initiatieven voor duurzame ontwikkeling. Vissers klagen vaak dat ze weinig te zeggen hebben over regelgeving en besluitvormingsprocessen die hen aangaan. Beleid en normen worden veelal van bovenaf bepaald en staan los van de praktijk. Zo houden beleidsmakers geen rekening met het feit dat traditionele visserij en kustvisserij  heel specifiek is voor een bepaald gebied. Wat en hoe in het ene gebied van de Middellandse Zee wordt gevist, hoeft niet noodzakelijkerwijs hetzelfde te zijn als in een ander gebied. Dit leidt tot frustratie, vermoeidheid en een gebrek aan vertrouwen richting de overheid. Vissers zouden meer moeten samenwerken om dit probleem aan te pakken. Samen kunnen ze ervoor zorgen dat hun stem wordt gehoord en dat de overheid rekening houdt met de lokale kennis in de besluitvormingsprocessen. Maar daarvoor moet de sociale cohesie wel worden aangepakt. Vissers maken zich vaak met name zorgen over wat er gebeurt in hun eigen boot, in hun eigen familiebedrijf. Daarom is het zo belangrijk om concurrenten aan te moedigen om samen te werken, zodat ze erin gaan geloven dat ze samen sterker staan. Zodra dit gebeurt, kunnen ze ook samen duurzaamheidskwesties aanpakken.”

Tot slot: welke quote in je onderzoek springt er voor jou uit en waarom?

Annya (op foto boven): “Het is moeilijk om één quote te kiezen! Ik heb echt van genoten van mijn kennismaking met de unieke relatie van vissers met de zee. Ze respecteren de zee omdat ze weten dat de natuur altijd sterker is. Als je probeert tegen de natuur in te gaan, loopt het meestal slecht af. De meeste vissers streven naar een goede toekomst voor de komende generaties. Daarom is het belangrijk om degenen die het anders willen doen te steunen en met hen samen te werken.”

Marilles Foundation en de toekomst van duurzame visserij

Aniol Esteban, directeur van onze partner Marilles Foundation, reageert op het onderzoek: “Marilles werkt aan een constructieve relatie met vissers, anders slagen we er niet in de situatie in de Balearen te verbeteren. De visserij is namelijk zowel de grootste bedreiging voor de Balearen als een deel van de oplossing. Als ik de Balearen in 2030 visualiseer, zie ik een bloeiende visserijsector, een rolmodel voor duurzaam visserijbeheer in de Middellandse Zee en daarbuiten. Vissers op de Balearen hebben het voortouw genomen om beschermde mariene gebieden op te zetten, pionieren met lokale certificeringsprogramma’s en hebben de visserij vrijwillig afgeschaald om aan te tonen dat je minder kunt vissen en toch hetzelfde, zo niet meer kunt verdienen.
We werken nauw samen met de visserijsector om vissers aan te moedigen de meest duurzame vissersvloot in de Middellandse Zee te worden. We trekken daarnaast op met belangrijke spelers zoals de Low Impact Fishers of Europe en de Cofradía de Pescadores de Ibiza (vissersgilde van Ibiza, red.).”